Zdarzają się sytuacje, że spadkodawca przed swoją śmiercią sporządza testament, w którym pomija najbliższą rodziną, zapisując cały swój majątek dalszym krewnym lub wręcz osobom trzecim. W takiej sytuacji członkom najbliższej rodziny przysługuje w stosunku do spadkobiercy roszczenie o wypłatę tzw. zachowku.
Do żądania zachowku uprawnieni są dzieci spadkodawcy, małżonek oraz rodzice spadkodawcy, którzy (gdyby nie było testamentu) byliby powołani do spadku z ustawy.
Zachowek nie należy się natomiast, jeżeli uprawniony otrzymał od spadkodawcy darowiznę, został powołany do spadku, albo otrzymał zapis testamentowy. Jeżeli jednak wartość powyższych przysporzeń jest niższa od wartości zachowku uprawnionemu przysługuje roszczenie o zapłatę sumy potrzebnej do uzupełnienia wartości tego zachowku.
Spadkodawca może jednak w testamencie pozbawić swoich najbliższych prawa do zachowku, jeżeli uprawniony do zachowku:
-wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego albo
– dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci lub
– uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.
Nadto prawa do żądania zachowku nie mają również:
Według przepisów kodeksu cywilnego zachowek stanowi połowę wartości udziału spadkowego, który przypadałby uprawnionemu przy dziedziczeniu ustawowym. Jeżeli jednak uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – ma prawo do dwóch trzecich wartości udziału.
Ustalając wysokość zachowku musimy zacząć od określenia wartości schedy spadkowej. Od tego zależeć będzie wartość zachowku, zasady rozliczeń, kto i ile ma komu zapłacić, a także właściwość sądu i opłata od pozwu. Do wartości schedy spadkowej zaliczamy wartości majątku jaki pozostawił spadkodawca w chwili śmierci. Uwzględniamy wartość poczynionych za życia spadkodawcy darowizn, a także wartość zapisów windykacyjnych.
Przy obliczaniu zachowku nie bierzemy natomiast pod uwagę drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych, ani dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, darowizn na rzecz osób nie będących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku, zapisów zwykłych i poleceń.
W konsekwencji powyższych wyliczenia zachowku i ocena szans na jego uzyskanie przed sądem nie jest prostym procesem, dlatego decydując się na taki krok warto skorzystać z pomocy doświadczonego prawnika. Zwłaszcza, że w sądzie, znajomość przepisów prawa jest bardzo ważne. W ramach pomocy prawnej Kancelaria ocenia w sposób racjonalny czy i w jakiej wysokości przysługuje Klientowi roszczenie o zachowek.
Nie mniej jednak każdy musi pamiętać o tym, że roszczenia uprawnionego z tytułu zachowku oraz roszczenia spadkobierców o zmniejszenie zapisów i poleceń przedawniają się z upływem lat pięciu od ogłoszenia testamentu. Powyższe oznacza, iż w terminie pięciu lat możemy wystąpić na drogę sądową z powództwem o zapłatę zachowku. Jeżeli z pozwem wystąpimy po upływie powyższego terminu strona przeciwna może podnieść zarzut przedawnienia, co w większości przypadków spowoduje oddalenie powództwa i obciążeniem kosztami postępowania.
Zadzwoń 